Ik kan me herinneren dat ik een jaar of 11 was en een nieuw computerspel had gekregen (NBA Jam T.E. voor de Super Nintendo). Ik had mij lang op dit spel verheugd, en wist dat ik heel erg blij moest zijn dat ik het spel nu eindelijk voor mij had, en dat ik het met veel plezier zou moeten gaan spelen. Al van dat ontbrak, echter. Ik ervaarde een intense neutraalheid en was zelfs een beetje melancholisch over het feit dat het gevoel dat ik verwacht had ontbrak.
Dit is iets wat ik me plots herinnerde, net tijdens het douchen. Meer van dergelijke situaties uit het verleden borrelen de laatste tijd op, als ik bewust of onbewust bezig ben met de vraag wat het is dat er de laatste tijd met mij speelt. Ik vind dit wel een pakkende metafor.
Als ik voel wat voel (of juist niet voel, dat is het mooie), dan lijkt alles anders. Alles dat ik zie, hoor of onderzijds ervaar zou ik op exact dezelfde wijse ervaren als op elk willekeurig ander moment, maar met de kleine toevoeging dat het toch "anders" is. Ik probeer dit al jaren te analyseren en te concretiseren en definieëren. Dit in de hoop er beter mee om te kunnen gaan en het ook naar anderen te kunnen communiceren.
Ik ben tot de conclussie gekomen, dat als ik zo'n aanval/periode doormaak, mijn prikkelingen worden gerelativeerd. Niet zo zeer door gedachten (in elk geval niet bewust), maar meer automatisch. Meer als onderdeel van het natuurlijk proces dat plaatsvind bij dergelijke prikkeling. Dit kan ook worden uitgelegd als dat er juist iets mist. Een bepaalde gelaagdheid van irrationele gevoelens.
Deze hypothese heb ik losgelaten op herinneringen van concrete (bewuste) momenten die toebehoren aan een dergelijke aanval of periode. Zo ervaar ik de ledematen die ik zie wel als ledematen. Ik zie de kleur, textuur, etc. ervaar ze ook alszijnde menselijke ledematen, maar niet zo zeer die van "mij". Ook niet van een ander, maar neutraal. Dit geldt zelfs voor mijn spiegelbeeld. Ik zie een gezicht, dat bestaat uit onderdelen dat maakt dat het een gelaat is. Ik weet ook dat het de mijne is, maar ervaar het niet expliciet als zodanig, en hoe langer ik er naar staar, hoe meer het een opsomming van de delen wordt dan een gelaat als entiteit. Het lijkt haast uit elkaar te vallen.
Dit geldt eigenlijk voor alle soorten prikkelingen. Muziek waar ik van houd wordt een cobinatie van klanken, en is dan lang niet meer zo aangenaam als de muziek alszijnde de muziek waarvan ik houd. Voedsel dat op mijn bord ligt ziet eruit als voedsel, ik kan het herkennen als iets dat ik smakelijk zou vinden, maar krijg absoluut niet de behoefte om het in mijn mond te stoppen. Al doe ik dit wel, dan moet ik mijzelf herinneren dat ik moet kauwen Dit is echter tevergeefs daar mijn speekselklieren daarbij niet hun taak uitvoeren.
Ik vind in zo'n situatie ook bijzonder weinig tot niets mooi, lelijk, eng, vies of belangrijk. Alles wordt gerelativeerd tot wat het is. Een flesje parfum is niet meer het flesje dat ik op een speciaal moment kreeg van iemand die ik liefheb, maar het wordt de afbeelding van een flesje. Een flesje dat ik niet ken, terwijl ik me goed herinner waar en van wie ik het kreeg.
Ik ben echter niet geheel gevoelloos in deze kille toestand. Ongemakkelijkheid, misselijkheid, machteloosheid, benauwdheid, winderigheid, en alle andere mogelijke uitingen van angst die men zich kan voorstellen zijn mij dan niet vreemd, en liggen constant op de loer. Even een verkeerde ademhaling, even bewust worden van iets, even ergens aan denken, en ik klap dicht. Ik schiet in een extreme vorm van "het gevoel" dat groter is dan ik zelf en verre van onder mijn controle.
I tracht met alles wat ik ben te denken aan dat "het allemaal wel goed komt", maak m'n gezicht nat met koud water, ga in bed liggen, spring er weer uit, probeer een "ontspannend spelletje" te spelen, etc. Op zo'n moment ben ik absoluut niet aanspreekbaar en denk dat ik dood ga en denk dat ik niet moet denken dat ik dood ga want "het is maar een paniekaanval, zei de dokter". Ik heb weleens m'n neus gebroken, m'n enkelbanden gescheurd, en &emdash;hoe hard het ook klinkt&emdash; mensen en dieren verloren die ik liefhad, maar dit is vele malen onaangenamer dan pijn. Pijn kan ik nog enigzins geschrijven en er mee omgaan. Bovendien weet ik bij pijn doorgaans hoe het komt en/of hoe ik het kan verminderen, maar het allerbelangrijkste is nog dat ik het "ervaar als mens". Pijn voelt als een gezonde, menselijke emotie. "Dit" niet.
Terug naar mijn herinnering. Deze herinnering aan mijn onschuldige "dipje" deed het vermoeden dat mij "vage gevoel" een depressie, of een aanverwant is versterken (niet dat ik geen andere hypogondrische vermoedens had als G.A., hersentumor, etc.). Het deed mij namelijk meer bewust worden van het gebrek aan emotionele lading bij de dingen die ik ervaar, dat verklaart waarom ik ze "anders" ervaar.
Ik begon laatst tegen mijn vader over mijn angstaanvallen. Na een kleine inleiding maakte hij mijn verhaal in detail af. Het was voor hem gesneden koek, hij wist exact wat ik bedoelde. Mijn vader is manisch-depressief en slikt daarvoor Prozac. Hij is daarmee ook niet de eerste in de familie.
Ik vertelde mijn beste vriendin (wie depressies ook verre van vreemd zijn) voorzichtig dat ik de laatste tijd niet langs was gekomen omdat ik me ziek voelde en soms ook angstaanvallen had. Haar reactie was de vraag of het geen depressie was, daar het haar bekend voor kwam.
Wat ik nu dus vermoed te begrijpen is dat mijn "vaag" voelen eigenlijk keiharde depressies zijn, en dat de angstaanvallen met hyperventilatie min of meer worden veroorzaakt door een emotionele/neurofysische in-balans die dat met zich meebrengt. Ik hoop dat ik hiermee een stuk dichter ben bij wat het is en daarmee hopelijk met hoe er mee om te gaan of zelfs af te komen.
Wat hiermee niet verklaard wordt is hoe het wordt aangewakkerd. Wat ik wel al een tijdje weet is dat een verstoord bio-ritme, contact met mijn vader, herinneringen aan mijn ex-vriendinnen en werkdruk het niet bepaald verminderen (understatement).